Pierwsza pomoc w aktach prawnych – podstawy prawne
Niniejszy artykuł przedstawia regulacje prawne dotyczące udzielania pierwszej pomocy w Polsce. Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 2018 roku w sposób kompleksowy określa obowiązki obywateli w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Ponadto, analiza obejmuje również przepisy zawarte w Kodeksie karnym, Kodeksie drogowym, Kodeksie pracy oraz innych aktach prawnych dotyczących udzielania pomocy w przestrzeni publicznej, w miejscu pracy, w szkołach, a także w żłobkach i placówkach opieki nad dziećmi.
1. Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. 2006 nr 191 poz. 1410, z późn. zm.)
Obowiązek udzielania pomocy – art. 4
Zgodnie z art. 4 ustawy, każda osoba, która zauważy inną osobę znajdującą się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, ma obowiązek podjęcia działań zmierzających do skutecznego powiadomienia odpowiednich służb ratunkowych.
Interpretacja:
Obowiązek ten dotyczy każdego obywatela, który jest świadkiem sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowiu (np. wypadek, omdlenie, pożar). Brak reakcji może skutkować odpowiedzialnością karną na podstawie przepisów Kodeksu karnego.
Ochrona osoby udzielającej pomocy – art. 5
Osoba udzielająca pierwszej pomocy korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. W przypadku ataku na osobę niosącą pomoc, sprawca podlega takiej samej karze, jak za atak na funkcjonariusza publicznego (np. policjanta).
Poświęcenie dóbr osobistych – art. 5 ust. 2
Dopuszczalne jest poświęcenie dóbr osobistych innych osób (z wyjątkiem życia i zdrowia), jeżeli jest to niezbędne do ratowania życia lub zdrowia (np. użycie cudzej gaśnicy w celu ugaszenia pożaru).
Rekompensata za szkody – art. 6
Osobie, która poniosła szkodę na mieniu w wyniku udzielania pierwszej pomocy, przysługuje roszczenie o odszkodowanie od Skarbu Państwa, reprezentowanego przez właściwego wojewodę.
Edukacja w zakresie pierwszej pomocy – art. 8
Ustawa wprowadza obowiązek edukacji z zakresu pierwszej pomocy w szkołach, prowadzony przez wykwalifikowanych specjalistów, takich jak lekarze, pielęgniarki systemowe lub ratownicy medyczni.
2. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553, z późn. zm.)
Obowiązek udzielenia pomocy – art. 162
- §1. Kto nie udziela pomocy osobie znajdującej się w stanie zagrożenia życia lub zdrowia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
- §2. Nie popełnia przestępstwa osoba, która nie udziela pomocy w przypadku konieczności wykonania specjalistycznego zabiegu lekarskiego lub gdy pomoc jest możliwa dzięki odpowiednim służbom ratunkowym.
Interpretacja:
Zaniechanie wezwania służb ratowniczych w sytuacji zagrożenia życia może skutkować odpowiedzialnością karną.
3. Kodeks drogowy (Dz.U. 1997 nr 98 poz. 602, z późn. zm.)
Obowiązki kierowcy – art. 44
Kierowca uczestniczący w wypadku ma obowiązek:
- Udzielić pomocy ofiarom zdarzenia;
- Niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe oraz Policję.
Obowiązkowe szkolenie:
Każda osoba ubiegająca się o prawo jazdy jest zobowiązana do odbycia szkolenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
4. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141, z późn. zm.)
Obowiązki pracodawcy – art. 207-224
Pracodawca ma obowiązek:
- Wyznaczyć i przeszkolić osoby odpowiedzialne za udzielanie pierwszej pomocy;
- Zapewnić odpowiedni sprzęt ratunkowy;
- Utrzymywać łączność z wyspecjalizowanymi służbami ratunkowymi.
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.
Zgodnie z przepisami, nauczyciele, w szczególności prowadzący zajęcia praktyczne i wychowania fizycznego, są zobowiązani do odbycia przeszkolenia z zakresu pierwszej pomocy.
6. Ustawa o systemach wsparcia rodziny z dnia 7 lipca 2017 r.
Opiekunowie w żłobkach i klubach dziecięcych są zobowiązani do ukończenia szkolenia z udzielania pierwszej pomocy do dnia 1 stycznia 2020 r.
7. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114, z późn. zm.)
Art. 93 – Niedopełnienie obowiązku udzielenia pomocy przez kierowcę
Kierowca, który nie udzieli pomocy w razie wypadku drogowego, podlega karze grzywny lub aresztu. Dodatkowo, sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów.
8. Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. 2009 nr 62 poz. 504, z późn. zm.)
Ta ustawa reguluje zasady organizacji imprez masowych, takich jak koncerty, mecze czy festyny. W kontekście pierwszej pomocy wprowadza obowiązek zapewnienia:
- Zabezpieczenia medycznego – organizatorzy muszą zapewnić obecność służb medycznych (ratownicy, lekarze) w zależności od liczby uczestników oraz charakteru wydarzenia.
- Punktów medycznych – na dużych imprezach wymagane są wyznaczone miejsca, w których poszkodowani mogą otrzymać pomoc przed przyjazdem służb ratunkowych.
Celem tych przepisów jest szybka reakcja w przypadku urazów, zasłabnięć czy innych nagłych zdarzeń zdrowotnych.
9. Ustawa o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991 nr 81 poz. 351, z późn. zm.)
Ustawa ta nakłada na przedsiębiorców i instytucje obowiązek:
- Szkolenia pracowników w zakresie udzielania pierwszej pomocy – szczególnie w zakresie udzielania pomocy osobom poszkodowanym w wyniku pożaru (np. oparzenia, zatrucia dymem).
- Wyposażenia budynków w sprzęt ratunkowy – gaśnice, apteczki, maski przeciwgazowe, które mogą być użyte do udzielenia pomocy.
Ponadto, osoby odpowiedzialne za ochronę przeciwpożarową muszą znać procedury udzielania pomocy osobom ewakuowanym z płonących budynków.
10. Ustawa o transporcie drogowym (Dz.U. 2001 nr 125 poz. 1371, z późn. zm.)
W kontekście pierwszej pomocy ustawa ta nakłada obowiązek:
- Przeszkolenia kierowców zawodowych – wszyscy kierowcy transportu drogowego (np. kierowcy autobusów i ciężarówek) muszą ukończyć kursy z pierwszej pomocy, obejmujące działania w przypadku wypadków drogowych.
- Wyposażenia pojazdów w apteczki – pojazdy transportowe muszą być zaopatrzone w odpowiednie środki do udzielania pomocy przedmedycznej.
Celem tych przepisów jest zwiększenie szansy na szybką interwencję w razie wypadku drogowego oraz minimalizacja jego skutków zdrowotnych.
11. Ustawa o świadczeniu usług turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (Dz.U. 2017 poz. 2361, z późn. zm.)
Choć rzadziej wspominana w kontekście pierwszej pomocy, ta ustawa nakłada obowiązek:
- Zapewnienia bezpieczeństwa turystów – organizatorzy wycieczek muszą dbać o bezpieczeństwo uczestników, w tym także zapewnić dostęp do pierwszej pomocy podczas trwania wyjazdu.
- Przeszkolenia przewodników – osoby prowadzące grupy muszą posiadać przeszkolenie z zakresu udzielania pomocy w nagłych wypadkach.
W praktyce oznacza to, że organizatorzy muszą być gotowi do reagowania na nagłe sytuacje zdrowotne uczestników wycieczek.
12. Ustawa o sporcie (Dz.U. 2010 nr 127 poz. 857, z późn. zm.)
W kontekście pierwszej pomocy ustawa ta dotyczy:
- Obowiązku zabezpieczenia medycznego – organizatorzy wydarzeń sportowych muszą zapewnić obecność ratowników medycznych podczas zawodów.
- Przeszkolenia trenerów – osoby odpowiedzialne za treningi i zawody sportowe powinny znać podstawowe procedury pierwszej pomocy, szczególnie w przypadku urazów sportowych (np. złamań, zwichnięć, wstrząśnień mózgu).
Celem tych regulacji jest zapewnienie natychmiastowej reakcji w przypadku kontuzji na boisku lub podczas treningu.
13. Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. 2007 nr 89 poz. 589, z późn. zm.)
W kontekście pierwszej pomocy ustawa ta:
- Uprawnia inspektorów pracy do kontroli spełnienia obowiązków dotyczących zabezpieczenia pierwszej pomocy w zakładach pracy.
- Nakłada na pracodawców obowiązek prowadzenia dokumentacji szkoleń z zakresu udzielania pierwszej pomocy dla wyznaczonych pracowników.
Inspektorzy mogą nałożyć kary na pracodawców za brak szkoleń lub niewłaściwe wyposażenie w sprzęt ratunkowy.
.
Podsumowanie
Obowiązek udzielania pierwszej pomocy jest nie tylko moralnym zobowiązaniem, lecz także prawnym wymogiem. Przepisy szczegółowo określają odpowiedzialność obywateli, pracodawców, nauczycieli oraz kierowców w przypadku sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia. Zaniechanie tych działań może prowadzić do odpowiedzialności karnej lub cywilnej.
Czy to jest do dziś aktualne, czy są jakies nowelizacje?
Aktualne