Podawanie leków w pierwszej pomocy

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 7 maja 2025 r. – przełom w udzielaniu pierwszej pomocy

7 maja 2025 roku Prezydent RP Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym (PRM). Jedną z kluczowych zmian jest rozszerzenie definicji pierwszej pomocy, umożliwiające, podawanie leków dostępnych na miejscu zdarzenia przez świadków udzielających pierwszej pomocy.

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym co zmienia?

Nowa definicja pierwszej pomocy

Zgodnie z nowelizacją, pierwsza pomoc to:

„zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym z wykorzystaniem wyrobu medycznego, wyposażenia wyrobu medycznego, zestawu zabiegowego i systemu w rozumieniu odpowiednio art. 2 pkt 1, 2, 10 i 11 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobów medycznych, zmiany dyrektywy 2001/83/WE, rozporządzenia (WE) nr 178/2002 i rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 oraz uchylenia dyrektyw Rady 90/385/EWG i 93/42/EWG (Dz. Urz. UE L 117 z 05.05.2017, str. 1, z późn. zm.2)) oraz produktów leczniczych dostępnych na miejscu zdarzenia, dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”

[art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym]

Ustawa gwarantuje bezpieczeństwo prawne podczas podawania leków w pierwszej pomocy

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 7 maja 2025 r. stanowi przełom w zakresie bezpieczeństwa prawnego osób udzielających pierwszej pomocy. W myśl przepisów, podanie leku w sytuacji nagłego zagrożenia życia – nawet przez osobę niemedyczną – jest zgodne z prawem, pod warunkiem, że lek został przepisany przez lekarza i jest dostępny na miejscu zdarzenia. Kluczowym elementem jest tutaj dobra wiara w działanie w celu ratowania życia.

W praktyce oznacza to, że świadek zdarzenia, który zdecyduje się na podanie np. adrenaliny w przypadku wstrząsu anafilaktycznego lub glukagonu przy utracie przytomności spowodowanej hipoglikemią, nie ponosi odpowiedzialności karnej, jeśli działanie to jest zgodne z wiedzą medyczną i podejmowane w celu ochrony życia i zdrowia.

Podkreślić należy również, że art. 26 Kodeksu karnego chroni osobę udzielającą pierwszej pomocy w sytuacji, gdy podjęte działania są uzasadnione i proporcjonalne do zagrożenia. Ustawa eliminuje zatem barierę strachu przed ewentualnymi konsekwencjami prawnymi, co zachęca do podejmowania odważnych działań w sytuacjach kryzysowych.

Zasada dobra wyższa:

Polskie prawo przewiduje, że w sytuacji konfliktu między ochroną życia a przestrzeganiem przepisów, priorytetem jest zawsze ratowanie ludzkiego życia. Dlatego też nawet w sytuacji niepewności, co do legalności podania leku, działanie na rzecz ochrony życia będzie uznane za usprawiedliwione.

Co nowa definicja pierwszej pomocy oznacza w praktyce?

Nowelizacja rozszerza definicję pierwszej pomocy, umożliwiając osobom niemedycznym podawanie leków w sytuacjach nagłych, takich jak atak padaczki, wstrząs anafilaktyczny czy hipoglikemia – pod warunkiem że lek został przepisany przez lekarza i jest niezbędny do ratowania życia oraz jest dostępny na miejscu zdarzenia . To oznacza, że nauczyciele, opiekunowie czy świadkowie nagłego zagrożenia życia mogą legalnie podać poszkodowanemu jego własny lek. A w sytuacji zagrożenia życia nie grozi nam odpowiedzialność karna za podanie tych leków o czym również informuje nas art 26 kodeksu karnego.

Podawanie leków w pierwszej pomocy to przełom

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 7 maja 2025 r. stanowi istotny krok w kierunku zwiększenia efektywności udzielania pierwszej pomocy.

Umożliwienie użycia leków dostępnych na miejscu zdarzenia przez osoby udzielające pomocy może znacząco wpłynąć na poprawę przeżywalności w nagłych stanach zagrożenia życia i zdrowia.

Warto, aby zarówno placówki edukacyjne, jak i osoby prywatne zapoznały się z nowymi przepisami i odpowiednio przygotowały się do ich stosowania w praktyce.

Nasz program szkolenia jest zgodny z nowelizacją ustawy z dnia 7 maja 2025r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym i zawiera podawanie leków dostępnych na miejscu zdarzenie przez świadków udzielających pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia, takich jak: napad astmy, atak padaczki, spadek glukozy czy wstrząs uczuleniowy (anafilaktyczny). Skontaktują się z nami i zapisz się już dziś. Dowiedz się, jak w szybki sposób możesz uratować czyjeś życie: email: biuro@kursysos.pl

Podawanie leków w pierwszej pomocy– jakie leki można podawać i kiedy:

Podanie adrenaliny we wstrząsie uczuleniowym

W dniu 7 maja 2025 r. wprowadzono nowelizację ustawy, która znacząco wpływa na procedury udzielania pierwszej pomocy w przypadkach wstrząsu anafilaktycznego. Od teraz, każda osoba będąca na miejscu zdarzenia może podać adrenalinę poszkodowanemu, u którego wystąpił wstrząs anafilaktyczny np. po ukąszeniu przez pszczołę, osę lub zjedzeniu orzechów. Na szkoleniach uczymy dokładnie jak posługiwać się Epipenem lub ampułkostrzykawką.

Kluczowe zmiany:

• Zniesienie wymogu pisemnej zgody: Nowelizacja znosi obowiązek posiadania pisemnej zgody rodziców oraz pracowników placówek na podanie adrenaliny w sytuacjach zagrożenia życia.
• Rozszerzenie definicji pierwszej pomocy: Podanie adrenaliny w przypadku wstrząsu anafilaktycznego zostało włączone do zakresu pierwszej pomocy, co umożliwia jej podanie przez świadków zdarzenia, niezależnie od posiadanych kwalifikacji, pod warunkiem znajomości wskazań i sposobu podania leku.

Co to oznacza w praktyce?

W sytuacji wystąpienia u dziecka wstrząsu anafilaktycznego, nauczyciel lub inny pracownik placówki może niezwłocznie podać adrenalinę, nawet jeśli wcześniej nie wyraził na to pisemnej zgody. Warunkiem jest znajomość procedury podania leku oraz wskazań do jego zastosowania.

Znaczenie dla bezpieczeństwa

Zmiana ta ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa dorosłych i dzieci z alergiami, dla których szybkie podanie adrenaliny może być kluczowe dla ratowania życia. Umożliwienie natychmiastowego działania pracownikom placówek oświatowych eliminuje opóźnienia wynikające z konieczności oczekiwania na przyjazd służb ratunkowych.

Rekomendacje

Ministerstwo Zdrowia oraz Polskie Towarzystwo Alergologiczne zalecają regularne szkolenia dla pracowników szkół i przedszkoli w zakresie rozpoznawania objawów wstrząsu anafilaktycznego oraz prawidłowego podawania adrenaliny. Dyrektorzy placówek powinni zapewnić dostęp do odpowiednich środków oraz procedur postępowania w takich sytuacjach.

Podawanie leków w pierwszej pomocy adrenalina krok po kroku:

1. Osoby uczulone:

• Powinny zawsze mieć przy sobie preparat zapobiegający skutkom anafilaksji.
• Najczęściej stosowanym preparatem jest adrenalina w specjalnej ampułkostrzykawce lub autowstrzykiwaczu typu EpiPen.
• Autowstrzykiwacz wygląda jak długopis, co ułatwia jego przenoszenie i użycie.

2. Jak wyglądają objawy wstrząsu uczuleniowego:

• Trudności w oddychaniu
• Obrzęk ust, wargi języka
• Blada, zimna spocona skóra
• Osłabienie, aż do omdlenia i utraty przytomności

3. Jak podać adrenalinę?

• Adrenalinę należy wstrzykiwać pośrodku zewnętrznej strony uda.
• Wstrzyknięcie można wykonać nawet przez ubranie.
• W przypadku podawania adrenaliny dziecku, należy unieruchomić nogę, aby ograniczyć jej ruch podczas wstrzykiwania.

3. Działanie adrenaliny:

• Adrenalina działa bardzo szybko po podaniu.
• Powoduje ustąpienie objawów wstrząsu anafilaktycznego, co może uratować życie.

4. Dalsze postępowanie w przypadku nieprzytomności:

• Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha, należy natychmiast przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO).
• RKO należy prowadzić aż do przybycia służb ratunkowych.

W filmie omawiamy jak podawać adrenalinę udzielając pierwszej pomocy:

Jakie leki podać w pierwszej pomocy podczas ataku padaczki?

Pierwsza pomoc przy ataku padaczki – nowe zasady

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 7 maja 2025 r. wprowadziła istotne zmiany w zakresie udzielania pierwszej pomocy osobom cierpiącym na padaczkę. Świadkowie zdarzenia mogą teraz legalnie podać leki przepisane przez lekarza, które poszkodowany ma przy sobie, w celu przerwania napadu padaczkowego. Zmiana ta ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa osób z przewlekłymi schorzeniami, takimi jak padaczka, cukrzyca czy alergie.

Jak udzielić pomocy podczas ataku padaczki:

• Zachowaj spokój i zapewnij bezpieczeństwo:
  • Przytrzymaj głowę poszkodowanego aby nie doznał obrażeń podczas intensywnych drgawek.
  • Usuń z otoczenia poszkodowanego niebezpieczne przedmioty, które mogą spowodować urazy.
  • Nie próbuj powstrzymywać drgawek ani nie wkładaj niczego do ust poszkodowanego.
• Kiedy drgawki ustaną:
  • Jeśli to możliwe, delikatnie ułóż osobę na boku, aby ułatwić oddychanie i zapobiec zachłyśnięciu krwią lub wymiocinami.
  • Podłóż coś miękkiego pod głowę, np. kurtkę lub torbę.
  • przykryj poszkodowanego i sprawdzaj oddech
• Obserwuj przebieg napadu:
  • Zwróć uwagę na czas trwania ataku – jeśli trwa dłużej niż 5 minut lub następują kolejne napady bez odzyskania przytomności, wezwij pogotowie ratunkowe.
• Podaj lek, jeśli jest dostępny:
  • Jeśli poszkodowany ma przy sobie lek przepisany przez lekarza (np. diazepam w formie doodbytniczej lub midazolam w sprayu donosowym czy wersji do policzkowej), a Ty wiesz, jak go podać, możesz to zrobić zgodnie z instrukcją. Nowelizacja ustawy z 7 maja 2025 r. umożliwia świadkom zdarzenia podanie takich leków w ramach pierwszej pomocy.
• Po ataku:
  • Pozostań z poszkodowanym, aż odzyska pełną świadomość.
  • Udziel wsparcia emocjonalnego i zapewnij, że pomoc została wezwana, jeśli było to konieczne.

Dzięki nowym przepisom osoby udzielające pierwszej pomocy mają większe możliwości działania w sytuacjach zagrożenia życia, co może znacząco poprawić bezpieczeństwo osób cierpiących na padaczkę.

Aspiryna przy zawale – gdzie i kiedy podać?

Podanie aspiryny podczas zawału serca – aktualne wytyczne

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 7 maja 2025 r. wprowadziła istotne zmiany w zakresie udzielania pierwszej pomocy, umożliwiając świadkom zdarzenia podanie leków przepisanych przez lekarza w sytuacjach zagrożenia życia. W kontekście zawału serca, podanie aspiryny (kwasu acetylosalicylowego) może być kluczowe dla ratowania życia poszkodowanego!

Pierwsza pomoc przy podejrzeniu zawału serca

Objawy zawału serca mogą być zróżnicowane, jednak najczęściej występuje silny, uciskowy ból w klatce piersiowej, który może promieniować do ramienia, szyi, żuchwy lub pleców. Towarzyszy mu często duszność, nadmierna potliwość, nudności oraz uczucie silnego lęku. W niektórych przypadkach, zwłaszcza u kobiet, osób starszych i chorych na cukrzycę, objawy mogą być nietypowe – ból może pojawić się w nadbrzuszu, plecach lub żuchwie, a zamiast bólu w klatce piersiowej dominować może nagłe uczucie zmęczenia lub duszność.

Podanie aspiryny w podejrzeniu zawału serca nie jest nowością jednak teraz jest to uregulowane prawnie i możemy działać bez obaw.

• Wezwij pomoc medyczną:
  • Natychmiast zadzwoń pod numer alarmowy 112 i dokładnie opisz objawy poszkodowanego.
• Ułóż poszkodowanego w odpowiedniej pozycji:
  • Jeśli osoba jest przytomna, pomóż jej przyjąć pozycję półsiedzącą z podpartymi plecami, co ułatwia oddychanie.
• Podaj aspirynę:
  • Jeśli poszkodowany nie ma przeciwwskazań (np. uczulenie na aspirynę, aktywne krwawienie), podaj mu jednorazowo 300–500 mg kwasu acetylosalicylowego.
  • Zaleca się, aby poszkodowany dokładnie pogryzł tabletkę przed połknięciem, co przyspiesza wchłanianie leku.
• Monitoruj stan poszkodowanego:
  • Obserwuj, czy nie dochodzi do utraty przytomności lub zatrzymania oddechu.
  • Jeśli jest dostępny defibrylator AED możesz poprosić o jego przyniesienie (nie podłączaj AED chyba że poszkodowany przestanie oddychać)
  • W razie potrzeby rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) i kontynuuj ją do odzyskania oddechu lub przyjazdu służb ratunkowych.

Dzięki nowelizacji ustawy, osoby udzielające pierwszej pomocy mają większe możliwości działania w sytuacjach zagrożenia życia, co może znacząco poprawić rokowania pacjentów z zawałem serca.

Podejrzenie zatrucia narkotykami co robić?

Zgodnie z nowymi przepisami, świadkowie zdarzenia mogą podać osobie poszkodowanej leki, które ta ma przy sobie, nawet jeśli są one wydawane na receptę, w sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Nalokson (znany również pod nazwą handlową Narcan) jest lekiem stosowanym w przypadku przedawkowania opioidów, takich jak morfina, heroina czy fentanyl. Działa poprzez odwrócenie depresji oddechowej wywołanej przez opioidy, co może uratować życie poszkodowanego.

Jak udzielić pierwszej pomocy przy podejrzeniu przedawkowania opioidów:

• Rozpoznaj objawy przedawkowania:
  • Brak reakcji na bodźce.
  • Płytki lub brak oddechu.
  • Zsinienie ust lub paznokci.
  • Zwężone źrenice.
  • obecność narkotyków lub ich pozostałości na miejscu zdarzenia (np. strzykawki, tabletki, spray z fentanylem)
• Wezwij pomoc medyczną:
  • Natychmiast zadzwoń pod numer alarmowy 112.
• Podawanie leków w pierwszej pomocy przy przedawkowaniu narkotyków:
  • Jeśli poszkodowany ma przy sobie nalokson (np. w formie sprayu donosowego lub ampułkostrzykawki), a Ty wiesz, jak go użyć, możesz go podać zgodnie z instrukcją.
• Monitoruj stan poszkodowanego:
  • Obserwuj, czy poszkodowany odzyskuje oddech i świadomość.
  • Jeśli nie ma poprawy, a nalokson jest dostępny, można podać kolejną dawkę po 2–3 minutach.
• W razie potrzeby rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO):
  • Jeśli poszkodowany nie oddycha i nie ma tętna, rozpocznij RKO i kontynuuj ją do przyjazdu służb ratunkowych.
• Jeśli poszkodowany odzyskał oddech połóż go w pozycji bocznej.

Dzięki nowelizacji ustawy, osoby udzielające pierwszej pomocy mają większe możliwości działania w sytuacjach zagrożenia życia, co może znacząco poprawić rokowania pacjentów w przypadku przedawkowania opioidów.

Astma – Podawanie leków w pierwszej pomocy?

W przypadku ataku astmy, osoby obecne mogą legalnie podać choremu jego lek, np. salbutamol czy ventolin, jeśli są dostępne na miejscu zdarzenia.

Objawy napadu astmy mogą być różnorodne i zależą od stopnia nasilenia ataku. Najczęściej występuje duszność, której towarzyszy charakterystyczny świszczący oddech oraz uporczywy, suchy kaszel, nasilający się w nocy lub nad ranem. Pacjenci często odczuwają ucisk w klatce piersiowej, mają przyspieszone i płytkie oddychanie oraz trudności w mówieniu – czasem są w stanie wypowiadać tylko pojedyncze słowa. W ciężkich przypadkach może pojawić się sinica warg i paznokci, świadcząca o niedotlenieniu, a także uczucie silnego lęku i niepokoju, spowodowane trudnościami w oddychaniu.

Jak udzielić pierwszej pomocy podczas ataku astmy:

• Zachowaj spokój i zapewnij bezpieczeństwo:
  • Pomóż choremu przyjąć wygodną pozycję, najlepiej siedzącą z lekko pochylonym tułowiem do przodu.
  • Jeśli atak astmy miał miejsce np. w zapylonym pomieszczeniu to pomóż poszkodowanemu wydostać się na świeże powietrze.
  • Zachęcaj do spokojnego i głębokiego oddychania.
• Podaj lek rozszerzający oskrzela udzielając pomocy:
  • Jeśli chory ma przy sobie inhalator z lekiem (np. salbutamol), pomóż mu go użyć zgodnie z zaleceniami.
  • W przypadku braku inhalatora lub braku poprawy po jego użyciu, wezwij pomoc medyczną.
• Monitoruj stan poszkodowanego:
  • Obserwuj, czy objawy ustępują po podaniu leku.
  • Jeśli duszność się nie zmniejsza, co 10 minut podaj kolejne 2 wdechy salbutamolu, jeśli są dostępne, aż do przybycia zespołu ratownictwa medycznego.

Dzięki nowym przepisom, osoby udzielające pierwszej pomocy mają większe możliwości działania w sytuacjach zagrożenia życia, co może znacząco poprawić rokowania pacjentów z astmą.

Podanie glukagonu u osoby chorej na cukrzycę w przypadku utraty przytomności

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z dnia 7 maja 2025 r. pozwala świadkom zdarzenia na podanie glukagonu osobie chorej na cukrzycę w sytuacji utraty przytomności spowodowanej ciężką hipoglikemią, pod warunkiem, że lek jest dostępny na miejscu zdarzenia i został wcześniej przepisany przez lekarza. Podanie glukagonu w takiej sytuacji może uratować życie pacjenta, dlatego warto znać zasady jego stosowania.

Objawy spadku poziomu glukozy (hipoglikemii) mogą obejmować:

• Drżenie rąk, osłabienie, potliwość.
• Ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia koncentracji.
• Bladość skóry, niepokój, lęk.
• Przyspieszone bicie serca.
• Uczucie głodu, nudności.
• W ciężkich przypadkach: splątanie, dezorientacja, utrata przytomności a nawet śmierć.

Postępowanie w przypadku hipoglikemii:

1. Zmierz poziom glukozy:
   • Jeśli to możliwe, skorzystaj z glukometru.
   • Gdy wynik wskazuje na niski poziom cukru (poniżej 70 mg/dl), natychmiast podejmij działania.
2. Podanie cukru przy przytomności:
   • Jeśli pacjent jest przytomny i w stanie połykać, podaj szybko przyswajalne węglowodany:
     • Słodki napój (np. sok owocowy, słodzona herbata).
     • Glukozę w żelu lub w formie tabletek.
   • Po około 15 minutach ponownie zmierz poziom glukozy i, jeśli nadal jest niski, podaj kolejną porcję cukru.
3. Postępowanie w przypadku utraty przytomności:
   • Upewnij się, że osoba nie reaguje na bodźce i nie można jej dobudzić.
   • Sprawdź drożność dróg oddechowych i oddech.
   • Natychmiast zadzwoń pod numer alarmowy 112 i poinformuj o utracie przytomności z podejrzeniem ciężkiej hipoglikemii.
4. Podaj glukagon:
   • Przygotuj lek zgodnie z instrukcją producenta.
   • Zastrzyk wykonaj domięśniowo – najczęściej przednio- boczna uda lub pośladek.
   • Po podaniu glukagonu ułóż osobę w pozycji bezpiecznej i monitoruj jej stan.
5. Monitorowanie i dalsze postępowanie:
   • Glukagon zaczyna działać po kilku minutach – obserwuj, czy poszkodowany odzyskuje przytomność.
   • Jeśli pacjent odzyska świadomość, podaj mu łatwo przyswajalne węglowodany (np. sok owocowy, glukozę w żelu).
   • W przypadku braku poprawy w ciągu 10 minut, podaj kolejną dawkę glukagonu, jeśli jest dostępna.
   • W przypadku braku oddechu rozpocznij resuscytację krążeniowo oddechową.

Podawanie leków w pierwszej pomocy – podsumowanie

Nowelizacja ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z dnia 7 maja 2025 roku stanowi istotny krok w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa osób udzielających pierwszej pomocy. Dzięki wprowadzeniu nowych przepisów, podawanie leków przez świadków zdarzenia stało się bezpieczne i zgodne z prawem, pod warunkiem, że lek został przepisany przez lekarza i jest dostępny na miejscu zdarzenia.

Kluczowym elementem zmian jest wprowadzenie zasady „dobrej wiary” oraz potwierdzenie, że w sytuacji zagrożenia życia priorytetem jest ratowanie człowieka, co jest dodatkowo chronione przez art. 26 Kodeksu karnego. W praktyce oznacza to, że podanie adrenaliny w przypadku wstrząsu anafilaktycznego, glukagonu w hipoglikemii czy aspiryny podczas zawału serca jest zgodne z prawem i nie wiąże się z odpowiedzialnością karną, jeżeli działanie było uzasadnione stanem zagrożenia zdrowia.

Podawanie leków w pierwszej pomocy w sytuacjach nagłych, takich jak atak padaczki, napad astmy czy przedawkowanie opioidów, staje się więc nie tylko możliwe, ale wręcz zalecane, aby uratować życie. Nowelizacja eliminuje barierę strachu przed konsekwencjami prawnymi, co znacząco poprawia gotowość świadków zdarzenia do podejmowania skutecznych działań.

Zachęcamy do zapoznania się z nowymi przepisami oraz uczestnictwa w szkoleniach z pierwszej pomocy, które uwzględniają aktualne regulacje prawne. Działaj odważnie – podanie leku w sytuacji zagrożenia życia jest nie tylko aktem odpowiedzialności, ale również pełnoprawnym działaniem ratowniczym.