Porażenie piorunem – pierwsza pomoc i postępowanie

Co to jest porażenie piorunem i jakie są jego skutki?

Porażenie piorunem to gwałtowne i niebezpieczne zdarzenie, które ma miejsce, gdy energia elektryczna z wyładowania atmosferycznego (uderzenie pioruna) przechodzi przez ciało człowieka. Energia elektryczna, która przepływa przez ciało poszkodowanego, może osiągać napięcie rzędu milionów woltów oraz temperaturę wyższą niż 30 tysięcy stopni Celsjusza. To powoduje ogromne uszkodzenia ciała, w tym narządów wewnętrznych, skóry oraz układu nerwowego. Skutki porażenia piorunem zależą od kilku czynników, takich jak siła wyładowania, droga przepływu prądu przez ciało oraz stan zdrowia poszkodowanego.

Porażenie piorunem powoduje oparzenia, zatrzymanie krążenia, urazy mechaniczne oraz zaburzenia neurologiczne. Uderzenie pioruna może prowadzić do poważnych uszkodzeń narządów wewnętrznych, a także wywołać bezpośrednie zagrożenie życia. Często spotykane są również wymienione wyżej zaburzenia neurologiczne, w tym drgawki, utrata pamięci, problemy z koncentracją oraz porażenia kończyn.

Jak dochodzi do porażenia piorunem?

Jak wygląda porażenie piorunem?

W momencie, gdy następuje uderzenie pioruna, ogromna ilość energii elektrycznej przemieszcza się przez ciało człowieka. Najczęstsze mechanizmy, gdy następuje porażenie piorunem to:

• Bezpośrednie trafienie – piorun uderza prosto w osobę.
• Kontakt pośredni – prąd przepływa przez przedmiot, którego dotyka poszkodowany.
• Napięcie krokowe – energia rozchodzi się po ziemi wokół miejsca uderzenia.
• Promieniowanie boczne – uderzenie piorunem w obiekt powoduje, że część energii przeskakuje na pobliską osobę.

Typowe obrażenia i objawy po porażeniu piorunem

Porażenie piorunem objawy mogą być bardzo zróżnicowane. Do najczęstszych należą:

• Oparzenia skóry: wynikające z wysokiej temperatury prądu elektrycznego. Najbardziej charakterystyczne są linijne ślady oparzeń (figury Lichtenberga), które układają się w rozgałęziony wzór na skórze.
• Zaburzenia rytmu serca: w tym migotanie komór, bradykardia lub asystolia. Pojawiają się nagle i mogą prowadzić do śmierci.
• Porażenie mięśni: nagły skurcz wszystkich mięśni może powodować złamania kości, szczególnie w kończynach dolnych.
• Zaburzenia neurologiczne: drgawki, utrata przytomności, amnezja, dezorientacja, niedowłady kończyn.
• Urazy mechaniczne: upadek w wyniku uderzenia, złamania kompresyjne kręgosłupa, obrażenia głowy.

Niektóre objawy mogą pojawić się z opóźnieniem, np. porażenie nerwów obwodowych, utrata czucia czy problemy z mową.

Porażenie piorunem – pierwsza pomoc krok po kroku

Ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca zdarzenia

Najpierw upewnij się, że miejsce zdarzenia jest bezpieczne. Burza mogła jeszcze się nie zakończyć, dlatego należy zachować szczególną ostrożność. Jeśli to możliwe, przemieść poszkodowanego w bezpieczne miejsce, chroniąc go przed dalszymi wyładowaniami. Unikaj dotykania metalowych przedmiotów i przewodników prądu.

Nie dotykaj poszkodowanego gołymi rękami, jeśli masz wątpliwości co do bezpieczeństwa. Pamiętaj, iż ciało osoby, którą dotknęło uderzenie piorunem nie przewodzi prądu. Jednak miejsce zdarzenia może nadal być niebezpieczne.

Sprawdzenie stanu poszkodowanego – oddech, przytomność, krążenie

Sprawdź, czy uderzenie piorunem nie spowodowało u poszkodowanego utraty przytomności. Zorientuj się, czy jest on przytomny i czy oddycha. Jeśli brak jest oddechu lub krążenia, natychmiast przystąp do resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku urazów głowy i kręgosłupa, które może wywołać porażenie piorunem.

Kiedy i jak wykonać RKO?

Uderzenie piorunem może spowodować zatrzymanie krążenia, wtedy natychmiast rozpocznij RKO:

• Stosuj uciski klatki piersiowej w rytmie 100-120 na minutę, na głębokość 5-6 cm oraz wdechy ratownicze (30:2).
• Kontynuuj RKO do przyjazdu pogotowia lub odzyskania funkcji życiowych.
• Wykonywanie RKO po uderzeniu pioruna jest kluczowe, ponieważ szybkie działanie może uratować życie.

Jeśli masz dostęp do AED, użyj go jak najszybciej. Pamiętaj, że uderzenie pioruna pierwsza pomoc obejmuje szybkie przywrócenie krążenia.

Postępowanie z poszkodowanym przytomnym

Porażenie piorunem – pierwsza pomoc. Jeśli poszkodowany, którego dotknęło porażenie piorunem jest przytomny, ułóż go w pozycji półleżącej i zapewnij mu komfort termiczny. Monitoruj stan przytomności i oddechu. Utrzymuj kontakt słowny i uspokajaj poszkodowanego.

Jak opatrzyć oparzenia po porażeniu piorunem?

Uderzenie pioruna może spowodować oparzenia, które wymagają chłodzenia wodą przez 10-15 minut. Unikaj stosowania tłustych substancji. Nałóż suchy, jałowy opatrunek i nie przekłuwaj pęcherzy.

Co zrobić w przypadku złamań i innych urazów?

Nie próbuj nastawiać kości! Unieruchom kończynę w pozycji zastanej lub najwygodniejszej dla poszkodowanego. Zastosuj szyny lub dostępne materiały (deski, kije, zwinięte ubrania). Unieruchom dwa sąsiadujące stawy (powyżej i poniżej złamania). Unikaj poruszania kończyną, ponieważ każdy ruch może pogłębić uraz i spowodować dodatkowe obrażenia!

W przypadku złamania otwartego zatrzymaj krwawienie, następnie uciskaj miejsce krwawienia sterylnym opatrunkiem. Zabezpiecz wystające fragmenty, czyli owiń wystającą kość jałową gazą, ale nie próbuj jej wpychać. Tak samo jak w przypadku złamania zamkniętego, pamiętając o ochronie rany.

Czego nie robić podczas burzy? – najczęstsze błędy

• Nie stój pod drzewem – to najczęstszy błąd, który może prowadzić do śmiertelnych obrażeń.
• Unikaj korzystania z urządzeń elektrycznych, które zwiększają szanse na przyciągnięcie i uderzenie pioruna.
• Nie kładź się na ziemi – lepiej kucnąć, złączając stopy.

Jak zapobiegać porażeniu piorunem? – zasady bezpieczeństwa podczas burzy

Gdzie się schować w czasie burzy?

Porażenie piorunem – objawy u człowieka mogą być bardzo niebezpieczne. Najlepszym miejscem na schowanie się, jest zamknięte pomieszczenie lub samochód. Unikaj przebywania na wodzie i w otwartym terenie.

Czego unikać na otwartej przestrzeni?

Nie trzymaj metalowych przedmiotów i nie przebywaj w pobliżu masztów czy słupów. Zminimalizuj kontakt z wodą.

Porażenie piorunem – kiedy wezwać pomoc medyczną?

Zawsze, gdy nastąpi uderzenie piorunem, należy wezwać pomoc medyczną, nawet jeśli poszkodowany jest przytomny i wydaje się być w dobrej kondycji. Uderzenie pioruna może wywołać powikłania, które ujawnią się później, takie jak zaburzenia rytmu serca, problemy neurologiczne czy uszkodzenia narządów wewnętrznych.

Objawy, które wymagają pilnej pomocy:

Silny ból w klatce piersiowej.

Brak oddechu lub tętna.

Utrata przytomności.

Ciężkie oparzenia.

Drgawki i zaburzenia świadomości.

Podsumowanie – dlaczego warto znać zasady pierwszej pomocy przy porażeniu piorunem?

Porażenie piorunem to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Znajomość zasad pierwszej pomocy przy porażeniu piorunem może uratować życie poszkodowanego. Szybka reakcja, odpowiednia ocena stanu zdrowia i natychmiastowe podjęcie RKO mogą znacząco zwiększyć szanse na przeżycie.

Świadomość zagrożeń i znajomość procedur to podstawa bezpiecznego zachowania w czasie burzy. Edukacja w tym zakresie powinna być powszechna, aby każdy wiedział, jak postępować w przypadku uderzenia pioruna.