Utrata przytomności – przyczyny, objawy, skutki, pierwsza pomoc
Czy wiesz, jak odróżnić zwykle zasłabnięcie od utraty przytomności? Znasz podstawy udzielania pierwszej pomocy przy utracie przytomności? Czy wiesz, co zrobić, gdy poszkodowany nie odzyskuje przytomności? Kiedy wezwać pogotowie ratunkowe? Jeżeli Twoja odpowiedź brzmi: „nie wiem” albo „nie mam pewności”, czytaj dalej.
Utrata przytomności – co to?
Co to jest utrata przytomności? Jest to zaburzenie świadomości, w którym poszkodowany nie reaguje na bodźce zewnętrzne. Jest zewnętrznym wyrazem zaburzeń czynności ośrodkowego układu nerwowego. Osoba całkowicie nieprzytomna nie reaguje na głos, dźwięk, ani nawet na silne bodźce bólowe. Co oznacza utrata przytomności? Konieczne może być udzielenie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej. Nie wystarczy wiedzieć, co to utrata przytomności. Czasem utrata przytomności to stan zagrożenia życia i zdrowia, dlatego w dalszej części przypomnę Ci, jak reagować i udzielić pierwszej pomocy: jak zapewnić drożność dróg oddechowych, jak ułożyć chorego i jak sprawdzić rytm serca.
Utrata przytomności a omdlenie
Omdlenie a utrata przytomności – czy te dwa pojęcia oznaczają to samo? Nie do końca. Omdlenie to krótkotrwała utrata przytomności wywołana krótkotrwałym niedokrwieniem (przejściowym zmniejszeniem przepływu krwi w mózgu) lub niedotlenieniem mózgu. Badania wykazały, że przerwanie dopływu krwi do mózgu na 6-8 sekund powoduje utratę przytomności. Podobny efekt powoduje także spadek ciśnienia skurczowego poniżej 60 mm Hg albo spadek ilości dostarczanego tlenu o 20%. Omdlenie charakteryzuje się krótkim czasem trwania oraz samoistnym i pełnym odzyskaniem przytomności. Jest to najczęstszy rodzaj utraty przytomności. Szacuje się, że omdlenie wystąpiło lub wystąpi u 40% populacji. Zwykle powrót świadomości następuje przed upływem 20 sekund. Omdlenie może poprzedzić tzw. stan przedomdleniowy. Na skutek zmniejszenia przepływu krwi pojawiają się zaburzenia widzenia, uczucie osłabienia, zawroty głowy, dezorientacja i nudności. Jeżeli masz niskie ciśnienie z pewnością znasz ten stan, gdy np. za szybko wstaniesz. Podczas omdlenia krew spływa do naczyń położonych w najniższych partiach ciała, doprowadzając do chwilowego niedokrwienia, a tym samym niedotlenienia mózgu. Uniesienie nóg do góry przeciwdziała temu mechanizmowi. Samo omdlenie nie stanowi zagrożenia dla życia, niebezpieczne mogą być jednak upadki, a w efekcie zranienia i wstrząśnienia mózgu czy urazy głowy.
Przyczyny utraty przytomności
Nagła utrata przytomności zawsze powinna niepokoić i należy się przyjrzeć powodom wystąpienia nawet chwilowej utraty przytomności. Może ona wynikać z różnych problemów natury zdrowotnej lub, rzadziej, psychicznej. Utrata przytomności przyczyny:
- urazy mechaniczne (np. uraz głowy) i krwawienie spowodowane urazem,
- udar mózgu,
- nagły spadek ciśnienia tętniczego,
- nagła zmiana pozycji ciała i gwałtowna pionizacja (hipotonia ortostatyczna),
- choroby metaboliczne, hipoglikemia lub hiperglikemia
- choroby neurologiczne np. padaczka,
- nowotwory ośrodkowego układu nerwowego,
- zatrucia,
- zaburzenia regulacji cieplnej: przegrzanie lub wychłodzenie organizmu,
- niewydolność nerek, wątroby,
- porażenie prądem,
- hiperwentylacja,
- arytmia serca,
- bardzo silny ból,
- duże napięcie emocjonalne, skrajne przeżycia natury psychicznej.
Utrata przytomności i piana z ust może wskazywać na przedawkowanie narkotyków lub napad padaczkowy. Gdy wystąpi utrata przytomności i charczenie, wiązać się to może ze ślinotokiem i należy zadbać o bezpieczeństwo poszkodowanego. Chwilowa utrata przytomności u dziecka może wystąpić nawet z powodu przegrzania, udaru cieplnego, odwodnienia. Szczególnie latem obserwuj stan zdrowia małego człowieka.
Objawy utraty przytomności
Jak wygląda utrata przytomności? Najbardziej oczywistym objawem jest utrata kontaktu ze światem zewnętrznym i brak reakcji na bodźce. Człowiek poprostu się przewraca i nie ma z nim kontaktu słownego. Utratę przytomności mogą poprzedzać:
- bóle i zawroty głowy,
- duszność,
- bladość skóry,
- nadmierna potliwość,
- uczucie gorąca,
- szum w uszach,
- szybsze bicie serca,
- ciemno lub mroczki przed oczami.
Utrata przytomności objawy po powrocie świadomości to:
- osłabienie,
- dezorientację,
- senność,
- ból głowy,
- ból mięśni.
Utrata świadomości bez utraty przytomności jest oddzielną kwestią i wynika z poważnych zaburzeń neurologicznych. Utrata przytomności z otwartymi oczami może być spowodowana tzw. automatyzmem ruchowym. Osoba poszkodowana wykonuje proste czynności (chodzi, je), ale jest pozbawiona świadomości. Ta sytuacja jest niezwykle rzadka.
Utrata przytomności pierwsza pomoc
Zwykle do utraty przytomności dochodzi niespodziewanie, nagle. W przypadkach, kiedy utrata przytomności jest poprzedzona stanem przedomdleniowym, poszkodowany może zwiększyć dopływ krwi do mózgu poprzez położenie się w bezpiecznym miejscu i uniesienie nóg do góry. Pierwsza pomoc w przypadku utraty przytomności polega przede wszystkim na wykluczeniu nagłego zatrzymania krążenia u osoby, która straciła przytomność. Utrata przytomności co robić:
- Sprawdź bezpieczeństwo (czy nie występuje np. pożar, ryzyko porażenia prądem). Jeżeli występuje, konieczne jest przeniesienie poszkodowanego.
- Sprawdź reakcje poszkodowanego i oceń jego stan. Powiedz coś do niego, sprawdź, czy reaguje na głos, dotyk.
- Jeśli widzisz krwawienie, zatamuj je natychmiast stosując opaskę zaciskową lub opatrunek uciskowy.
- Udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego poprzez sprawdzenie, czy w jamie ustnej nie znajduje się ciało obce i odchylenie głowy do tyłu, uniesienie żuchwy.
- Sprawdź, czy oddycha, przez 10 sekund powinieneś usłyszeć co najmniej 2 prawidłowe oddechy.
- Jeżeli chory nie oddycha wezwij karetkę dzwoniąc pod numer 999 lub 112 lub wyznacz kogoś aby wezwał ambulans.
- Przejdź do resuscytacji krążeniowo-oddechowej
- Jeżeli oddycha, ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej i obserwuj oddech. Możesz rozpiąć kołnierzyk lub poluzować krawat, by uniknąć ucisku na naczynia krwionośne szyi. Czekaj na przyjazd pogotowia ratunkowego. Monitoruj stan poszkodowanego.
Pamiętaj, by nie podawać osobie nieprzytomnej żadnych płynów, jedzenia ani leków. Osobą poszkodowaną nie należy także potrząsać. Jeśli poszkodowany odzyskuje przytomność, nie pozwól mu gwałtownie wstać. Pionizowanie musi odbywać się stopniowo.
Kiedy należy wezwać pomoc medyczną?
Nagła utrata przytomności jest powodem do skonsultowania się z lekarzem, by ustalić przyczynę i postępowanie w celu uniknięcia takim sytuacjom w przyszłości. Jeśli poszkodowany doznał urazu, należy wezwać pomoc i pozostać przy poszkodowanym, regularnie oceniając jego stan. Przy długotrwałej utracie przytomności lub braku oddechu konieczne jest wezwanie zespołu ratownictwa medycznego jak najszybciej.
Utrata przytomności skutki
Ile trwa utrata przytomności? Gdy trwa dłużej niż kilka minut, jest to tak zwana długotrwała utrata przytomności, a nie omdleniu (jak wspominaliśmy omdlenie to krótkotrwały stan nieprzytomności) . Cechą charakterystyczną utraty przytomności jest spadek napięcia mięśni. Z tego powodu może wystąpić niedrożność dróg oddechowych, zwłaszcza jeśli poszkodowany znajduje się w pozycji leżącej na plecach lub z przygiętą do klatki piersiowej głową. Brak szybkiego podjęcia właściwych działań może doprowadzić do nagłego zatrzymania krążenia, na skutek np. niedrożności dróg oddechowych lub zadławienia treścią pokarmowa. Kurs pierwszej pomocy jest inwestycją w zdrowie i życie drugiego człowieka. Sprawdź naszą ofertę, by czuć się pewnie udzielając pierwszej pomocy także osobie nieprzytomnej.
Fakty i mity na temat utraty przytomności
Istnieje wiele mitów i błędnych przekonań na temat utraty przytomności. Przyjrzyjmy się kilku faktom:
- Mit: Utrata przytomności zawsze jest wynikiem poważnego problemu zdrowotnego.
Fakt: Omdlenie, najczęstsza forma utraty przytomności, zwykle jest krótkotrwałe i nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia. - Mit: Podanie płynów pomaga przywrócić przytomność.
Fakt: Osoba nieprzytomna nie powinna być karmiona ani nawadniana ustnie ze względu na ryzyko zadławienia. - Mit: Tylko starsze osoby mogą stracić przytomność.
Fakt: Utrata przytomności może dotknąć ludzi w każdym wieku i jest często spowodowana przez różnorodne czynniki, niekoniecznie związane z wiekiem. - Mit: Osoba, która straciła przytomność, musi być niezwłocznie wstrząśnięta lub obudzona.
Fakt: Wstrząsanie osoby nieprzytomnej może pogorszyć jej stan. Zamiast tego, należy zapewnić bezpieczeństwo i wezwać pomoc medyczną. - Mit: Wstrząs elektryczny lub prądowy zawsze powoduje utratę przytomności.
Fakt: Utrata przytomności po porażeniu prądem nie zawsze jest skutkiem, ale może wystąpić z powodu innych przyczyn. - Mit: Każda utrata przytomności wymaga resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). Fakt: Resuscytacja jest konieczna tylko w przypadku braku oddechu lub krążenia. W przypadku omdlenia wystarczy zapewnienie bezpieczeństwa i monitorowanie stanu poszkodowanego.
- Mit: Omdlenie zawsze poprzedza utratę przytomności.
Fakt: Nie zawsze omdlenie jest poprzedzone, czasami utrata przytomności może być nagła i nieoczekiwana. - Mit: Osoba, która odzyskała przytomność, może natychmiast wrócić do codziennych czynności.
Fakt: Po utracie przytomności zaleca się ostrożność i stopniowe wstanie, aby uniknąć kolejnego omdlenia. - Mit: Utrata przytomności zawsze jest objawem choroby psychicznej.
Fakt: Choć stany emocjonalne mogą mieć wpływ na zdrowie psychiczne, przyczyny utraty przytomności są często fizyczne. - Mit: Osoba, która odzyska przytomność, na pewno pamięta co się z nią działo.
Fakt: Po utracie przytomności osoba może nie pamiętać zdarzeń bezpośrednio poprzedzających utratę świadomości, co jest normalnym zjawiskiem. - Mit: Jeśli ktoś stracił przytomność, nie należy go dotykać do przyjazdu karetki.
Fakt: Należy sprawdzić bezpieczeństwo miejsca, ocenić stan poszkodowanego i udzielić pierwszej pomocy zgodnie z procedurami, zwłaszcza jeśli nie oddycha. - Mit: Osoba, która straciła przytomność, musi mieć zawsze oczy zamknięte.
Fakt: Można stracić przytomność z otwartymi oczami, zwłaszcza w przypadku automatyzmów ruchowych czy napadów padaczkowych. - Mit: Utrata przytomności zawsze jest poprzedzona objawami ostrzegawczymi.
Fakt: Chociaż czasami mogą wystąpić objawy ostrzegawcze, takie jak zawroty głowy czy osłabienie, utrata przytomności może nastąpić nagle i bez wcześniejszych sygnałów.
Powyższe fakty i mity mogą pomóc lepiej zrozumieć naturę utraty przytomności oraz odpowiednie sposoby reagowania na ten stan.
A jeśli chcesz wiedzieć jak udzielać prawidłowo pierwszej pomocy to zapraszam na moje szkolenia stacjonarne i online.